ODWOŁANIE DAROWIZNY, KIEDY I W JAKIM TERMINIE

Polski system prawny dopuszcza możliwość odwołania darowizny. Może to nastąpić w wyjątkowych sytuacjach w określonym czasie.

Zgodnie z obowiązującymi przepisami kodeksu cywilnego, istota darowizny sprowadza się do bezpłatnego przekazania świadczenia na rzecz obdarowanego. Oczywiście może to nastąpić tylko w przypadku gdy darczyńca jest właścicielem przekazywanego majątku.

Podkreślić przy tym należy, że jeżeli mowa o darowaniu nieruchomości wówczas konieczne jest, zgodnie z art. 890 § 2 KC sporządzenie aktu notarialnego.

Darczyńca może odwołać darowiznę nawet już wykonaną w sytuacji gdy obdarowany dopuścił się względem niego ,,rażącej niewdzięczności”. Jednakże darczyńca w tym przypadku ograniczony jest terminem- zgodnie z art. 899 § 3 KC ,,darowizna nie może być odwołana po upływie roku od dnia, w którym uprawniony do odwołania dowiedział się o niewdzięczności obdarowanego”. Przepisy prawa bliżej nie precyzują pojęcia ,,rażącej niewdzięczności”, jednak należałoby za takie zachowania uznać sytuacje polegające na działaniu bądź zaniechaniu skierowane w stosunku do darczyńcy, które obiektywnie oceniając są wysoce krzywdzące i nieodpowiednie.

Pomocne w tej sytuacji okazać się może wypracowane na tym gruncie orzecznictwo sądów powszechnych oraz Sądu Najwyższego:

,,Za przejaw rażącej niewdzięczności uznaje się więc przede wszystkim popełnienie przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub czci albo przeciwko majątkowi darczyńcy oraz o naruszenie przez obdarowanego spoczywających na nim obowiązków wynikających ze stosunków osobistych, w tym również rodzinnych, łączących go z darczyńcą, oraz obowiązku wdzięczności” (wyrok Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 17 listopada 2011 roku sygn. akt IV CSK 113/11).

,,Rażącą niewdzięczność musi cechować znaczne nasilenie złej woli skierowanej na wyrządzenie darczyńcy krzywdy czy szkody majątkowej. O istnieniu bądź nieistnieniu podstaw do odwołania darowizny z powodu rażącej niewdzięczności decydują w każdym przypadku okoliczności rozpoznawanej spraw”. (wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 2.12.2016 r., sygn. akt I ACa 659/16).

Należy przy tym pamiętać, że odwołać darowiznę może nie tyko sam darczyńca, ale również spadkobiercy w przypadku jego śmierci w sytuacji gdy darczyńca był uprawniony do tego, albo gdy obdarowany umyślnie pozbawił darczyńcę życia lub umyślnie wywołał rozstrój jego zdrowia, którego skutkiem była śmierć darczyńcy (art. 899 § 2 KC).

Natomiast w każdym przypadku możliwość odwołania darowizny wyłączone jest w sytuacji przebaczenia przez darczyńcę, chyba że nie posiadał on zdolności do czynności prawnych.

Zawsze jednak w przypadku jakichkolwiek wątpliwości warto skonsultować nurtujące kwestie z prawnikiem.

Paulina Jujka-Stolarek adwokat