KONTROWERSYJNY WYROK TK W SPRAWIE EGZEKUCJI KONTAKTÓW Z DZIECKIEM

Szanowni Państwo,

Dnia 22 czerwca 2022 roku TK w składzie Krystyna Pawłowicz, Wojciech Sych, Bogdan Święczkowski, Michał Warciński i Andrzej Zielonacki po rozpoznaniu skargi konstytucyjnej w sprawie przepisów art. 598¹⁶ §1 w związku z art. 598¹⁵ §1 Kodeksu postępowania cywilnego i na posiedzeniu niejawnym orzekł, iż w zakresie, w jakim obejmują sytuacje, w których niewłaściwe wykonywanie lub niewykonywanie obowiązków związane jest z zachowaniem dziecka, niewywołanym przez osobę, pod której pieczą dziecko to się znajduje, są niezgodne z art. 48 ust. 1 zdanie drugie oraz art. 72 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Badane przepisy stanowią, iż w sytuacji kiedy osoba, pod której pieczą dziecko pozostaje, nie wykonuje albo niewłaściwie wykonuje obowiązki wynikające z orzeczenia lub z ugody zawartej przed sądem lub przed mediatorem w przedmiocie kontaktów z dzieckiem, sąd opiekuńczy, uwzględniając sytuację majątkową tej osoby, zagrozi jej nakazaniem zapłaty na rzecz osoby uprawnionej do kontaktu z dzieckiem oznaczonej sumy pieniężnej za każde naruszenie obowiązku. Jeżeli osoba ta nadal nie wypełnia swego obowiązku, sąd opiekuńczy nakazuje jej zapłatę na rzecz uprawnionego do kontaktu wskazanej  sumy pieniężnej, ustalając jej wysokość stosownie do liczby naruszeń.

Zatem jakie zmiany wprowadza orzeczenie TK?

Zgodnie z oceną TK niezgodne z Konstytucją jest nakładanie grzywien na rodzica utrudniającego drugiemu rodzicowi kontakty z dzieckiem o ile dziecko samo stwierdzi, że nie chce się z tym drugim rodzicem widywać.

Wyrok budzi ogromne kontrowersje wśród sędziów sądów rodzinnych i osób uprawnionych do kontaktów z dzieckiem. Z jednej strony zakwestionowane przepisy wkraczają swoim zakresem w sferę autonomii dziecka wtedy kiedy nie ma ono woli kontaktu z rodzicem, z drugiej jednak strony wyrok TK odbiera sądom narzędzie do dyscyplinowania rodziców dopuszczających się alienacji rodzicielskiej. Niestety często zdarza się bowiem, że z powodu osobistego konfliktu pomiędzy rodzicami, ten któremu powierzono opiekę nad dzieckiem manipuluje nim w taki sposób, iż dziecko zaczyna przejawiać niechęć do drugiego z rodziców. Wobec oczywistej szkodliwości takich postaw rodzicielskich dla rozwoju dziecka, nakładanie kar pieniężnych często było jedyną, skuteczną metodą na egzekwowanie ustalonych kontaktów.

Po wyroku TK sądy przy rozpatrywaniu wniosku o nakazanie zapłaty obowiązane będą z urzędu wziąć pod uwagę, czy do niewykonania czy niewłaściwego wykonania obowiązku przez osobę, pod której pieczą znajduje się dziecko doszło w wyniku uwzględnienia woli dziecka wyrażonej samodzielnie bez wpływu osoby sprawującej nad nim opiekę.

Uzasadnione są również obawy o znaczne wydłużenie postępowań w przedmiocie egzekucji kontaktów, wobec oczywistej konieczności zwiększenia zaangażowania Okręgowych Zespołów Specjalistów Sądowych w postępowaniu dowodowym w tych sprawach.

Anita Mazurek radca prawny