SPRAWY WIBOR POŁĄCZONE W TSUE!

Drodzy Państwo, 

jak informowaliśmy, postanowieniem z dnia 30 czerwca 2025 r. w sprawie naszych Klientów Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w składzie SSO Adam Jaworski skierował do TSUE pytania prejudycjalne dotyczące kredytu WIBOR (C-586/25). Pytania te dotyczą możliwości przełamania powagi rzeczy osądzonej koniecznością ochrony konsumenta przed skutkami nieuczciwych klauzul umownych. Idąc dalej Sąd pyta, czy postanowienie umowne wprowadzające zmienne oprocentowanie oparte o wskaźnik WIBOR jest przejrzyste, skoro nie wskazuje na metodę ustalania WIBOR oraz czy w sytuacji gdy WIBOR nie był regulowany przez przepisy prawa lecz był ustalany przez podmiot trzeci (nie będąc poddany instytucjonalnemu nadzorowi), a sam pozwany bank miał pośredni wpływ na wysokość wskaźnika, to czy można powiedzieć, czy w ogóle została zachowana równowaga kontraktowa stron. Na końcu Sąd zapytał o skutki, jakie będzie za sobą niosło stwierdzenie nieuczciwego charakteru postanowień wprowadzających do umowy stawkę WIBOR.

Nie są to jednak jedyne pytania prejudycjalne dotyczące stawki WIBOR zadane przez polskie sądy.

Mianowicie w dniu 25 września 2025 r. Sąd Okręgowy w Warszawie w składzie SSR del. Michał Maj skierował do TSUE pytania prejudycjalne jakże komplementarne do naszej sprawy (C-630/25). Sąd pyta tutaj, czy bank miał obowiązek poinformowania klienta o tym, kto jest administratorem wskaźnika i czy powinien przedstawić mu szczególne zasady jego ustalenia np. poprzez udostępnienie treści regulaminu fixingu. Sąd docieka, czy kluczową informacją niezbędną do zrozumienia mechanizmu nie powinna być wiadomość, że WIBOR nie opiera się na rzeczywistych transakcjach, lecz stanowi średnią arytmetyczną deklaracji banków. Dalej sędzia Maj pyta, czy klauzula odsyłająca do WIBOR może być uznana za nieuczciwą już z samego faktu, że wskaźnik ten jest podatny na manipulacje ze strony banków. I wreszcie, czy samo odesłanie w umowie do wskaźnika typu -IBOR (takiego jak jak LIBOR i WIBOR) może przesądzać o nieuczciwości postanowienia oraz czy klauzula jest nieuczciwa, ponieważ wskaźniki te mogą nie odzwierciedlać rzeczywistego kosztu finansowania. Sędzia Maj w istocie pyta, czy konsument może kiedykolwiek wyrazić ważną i w pełni świadomą zgodę na mechanizm cenowy, który jest kontrolowany przez kartel uczestników rynku, opiera się na deklaracjach, i co do którego historia (skandal manipulacji wskaźnika LIBOR) dowiodła, że jest podatny na manipulacje.

To przesuwa debatę z pytania, czy konsumentowi powiedziano wystarczająco dużo na pytanie, czy ten mechanizm jest z natury na tyle sprawiedliwy, by w ogóle mógł znaleźć się w umowie z konsumentem.

Oba postępowania (nasza sprawa i sprawa sędziego Maja) dotyczą umów kredytu hipotecznego o zmiennym oprocentowaniu opartych o WIBOR zawartych przed 2018 r., kiedy to nie istniał GPW Benchmark (obecny administrator wskaźnika WIBOR), brak było jakichkolwiek decyzji czy regulacji organów państwowych odnośnie do wskaźnika WIBOR, w tym decyzji KNF, a co więcej – nie obowiązywało rozporządzenie BMR, a więc de facto nie istniała żadna podstawa prawna umożliwiająca stosowanie wskaźnika WIBOR.

W obu sprawach pozwanym jest PKO BP (podobnie z resztą jak w sprawie C-471/24) – czyli bank, który od kilkunastu lat nieustannie uczestniczy w procesie ustalania wskaźnika WIBOR i wpływa na jego wysokość.

Niewątpliwie więc obie sprawy ściśle ze sobą korelują, co nie uszło uwadze TSUE i właśnie dlatego Prezes TSUE podjął decyzję o ICH POŁĄCZENIU na etapie postępowania pisemnego, ustnego oraz wydania wyroku! To niezwykle istotna informacja, ponieważ oba postępowania uderzają w samo sedno problematyki związanej ze wskaźnikiem WIBOR, a decyzja o połączeniu tych spraw nie pozostawia wątpliwości: kluczowe kwestie dotyczące PRZEJRZYSTOŚCI I LEGALNOŚCI KONSTRUKCJI WIBOR trafiły w centrum uwagi TSUE.

Europejski głos w sprawie WIBOR-u staje się coraz głośniejszy! Kto by pomyślał, że emocje i merytoryka mogą tworzyć tak zgrany duet? 

Z niecierpliwością czekamy na kolejne kroki TSUE, o których będziemy informować na bieżąco. Stay tuned!

Beata Strzyżowska radca prawny